Herbestemming gebouwen een vak apart

Een agrariër die stopt met zijn agrarisch bedrijf komt op landgoederen en in het landelijke gebied steeds vaker voor. De oorzaak is veelal te vinden in verouderde gebouwen die geen moderne bedrijfsvoering toelaten of het ontbreken van opvolging. Vaak gaat het ook om monumentaal erfgoed.

Het staken van de bedrijfsvoering laat een leeg erf achter met gebouwen, waaronder oude ligboxenstallen en werktuigstallingen met asbestdaken, die bovendien grotendeels van weinig waarde zijn. Wat in bijna alle gevallen wel een hoge waarde op het boerenerf heeft, is de oude monumentale boerderij met rij gedekte schuur en bakhuis. Deze gebouwen moeten na bedrijfsbeëindiging hoognodig gerestaureerd worden om ze voor de toekomst te kunnen behouden. In dergelijke gevallen gaat altijd de eerste vraag over de financiering van de restauratie. Met andere woorden, hoe kan ervoor gezorgd worden dat de monumentale gebouwen weer worden gerestaureerd en waar komen de middelen vandaan om deze investeringen te kunnen doen?

Daarnaast spelen in de marge van die eerste vraag een substantieel aantal andere vragen. Bijvoorbeeld, welke nieuwe functies zijn geschikt voor de vrijgekomen gebouwen in de toekomst en zijn de vrijgekomen gebouwen überhaupt weer renderend te maken? Maar ook planologische vragen werpen zich op, zoals; werkt de gemeente wel mee aan de gewenste nieuwe invulling en bestemming. Het zijn allemaal vraagstukken waarmee (landgoed)eigenaren mee geconfronteerd worden, die voortkomen uit een bedrijfsbeëindiging, maar waarvoor wel oplossingen gevonden moeten worden.

Om een antwoord op deze vragen te kunnen formuleren is ten eerste een professionele aanpak en een goed doordacht plan nodig. Herbestemmen van gebouwen is een vak apart en vraagt om maatwerk en doorzettingsvermogen. Er zijn tal van voorbeelden, waarin de bedoeling achter de herbestemming goed was maar de uiteindelijke uitwerking minder succesvol was. Gelukkig zijn er ook voldoende geslaagde voorbeelden van herbestemmingen. Een aantal van die geslaagde voorbeelden van herbestemming heeft Witte Rentmeesters en Makelaars begeleid, vanaf het vrijkomen van de agrarische bebouwing tot en met de oplevering van de herbestemde gebouwen. Hieronder maakt u kennis met enkele voorbeelden van projecten welke wij van begin tot eind hebben begeleid.

Van koeienstal naar bijzondere kantoorruimte en woningen

Op het landgoed ‘t Mulra in Hoog-Keppel is nabij de Oude IJssel het voormalige boerderijencomplex Het Mulrade gelegen. In de veestallen van het achterhuis huisden koeien en woonde de boer met zijn gezin in het voorhuis. De oude koeienstallen hebben plaats gemaakt voor moderne kantoorruimten, waarin de medewerkers van Staring Advies en de redactie van het tijdschrift Landleven werkzaam zijn. In de oude boerenwoning, zijn twee geheel gerestaureerde en gerenoveerde woningen gerealiseerd. Op het achtererf is het voormalige koetshuis verbouwd tot een moderne en smaakvolle woning. De naastgelegen oude jongveestal is tot een landelijke woning omgetoverd. Boerderij Het Mulrade is een goed voorbeeld van een van een geslaagde herbestemmingen van vrijkomende agrarische gebouwen in Gelderland.

De eigenaren van het ca. 145 ha. grote landgoed zijn maar wat blij, dat de boerderij, bij het staken van de agrarische bedrijfsvoering, meteen is herbestemd. Nu hebben we er als eigenaren alleen maar voordeel van. De boerderij staat er weer goed bij en de inkomsten uit de herbestemde gebouwen zijn voldoende om het landgoed duurzaam in stand te houden. Bovendien wordt het dagelijks beheer door Witte Rentmeester en Makelaars uit handen genomen, zodat we ook weten dat wanneer er zaken in het gebouwbeheer aandacht nodig hebben, het ook opgepakt wordt. Dat is voor ons, als eigenaren op afstand, gemakkelijk maar ook belangrijk voor waarde behoud“.

Molenschuur in Rozendaal herbestemd van gemeentewerkplaats naar woning

In de gemeente Rozendaal stond de gemeentewerkplaats, de Molenschuur, al geruime tijd leeg en zocht de gemeente naar een passende herbestemming. Samen met een restauratie- en een landschapsarchitect is een plan gemaakt ter herbestemming van de Molenschuur naar wonen. In het proces zijn diverse bijeenkomsten geweest met omringende bewoning en andere inwoners van Rozenzaal, zodat er ook raakvlak kwam voor de plannen om dit bijzondere rijksmonument, dat gelegen is in het beekdal van de gemeente Rozendaal, voor de toekomst duurzaam te behouden.

Herbestemming pachtboerderijen landgoed De Poll

Op landgoed de Poll te Voorst (gemeente Voorst) zijn vijf monumentale boerderijen herbestemd en gerestaureerd. De pachthoeven kwamen vrij wegens het ontbreken van pachtopvolgers of omdat de agrarische bedrijfsgebouwen niet meer voldeden aan de huidige eisen van de moderne landbouw. De boerderijen zijn herbestemd naar de functies wonen, werken, bed and breakfast, cursus- en opleidingsruimten. Ook zijn meerdere ligboxenstallen en niet-passende bedrijfsgebouwen geamoveerd in het kader van de Rood voor Rood-regeling van de gemeente Voorst.

Plan van aanpak herbestemming agrarische gebouwen en monumentaal erfgoed

Als agrarische gebouwen en monumentaal erfgoed vrijkomen, dan is de eerste stap het maken van een plan van aanpak. De huidige bestemming, het gemeentelijke beleid voor herbestemming van panden en een eerste schatting van het achterstallige onderhoud en restauratiekosten dienen in kaart te worden gebracht. Vervolgens dient onderzocht te worden welke nieuwe functies mogelijk zijn en of die functies ook weg te zetten zijn op de huur- of koopmarkt. In dit stadium dienen tevens de diverse subsidiemogelijkheden onderzocht te worden en, zeker in het geval van Rijksmonumenten, welke subsidies of laagrentende leningen te verkrijgen zijn.

De kans op slagen van een herbestemming van gebouwen is het grootst, wanneer in het begin de juiste stappen worden gezet. Gestart dient te worden met een Quickscan onderzoek om de mogelijkheden van herbestemming in beeld te brengen en de diverse subsidies en andere financieringsbronnen in kaart te brengen.

Wanneer de haalbaarheidsonderzoeken zijn uitgevoerd is het aan de betrokken overheden om groen licht te geven. Daarna is het zaak om de restauratie- en renovatieplannen verder uit te werken, de omgevingsvergunning aan te vragen, een financieringsplan op te stellen en te starten met de uitvoering van het plan.

Witte Rentmeesters en Makelaars zijn gespecialiseerd in het opstellen van Quickscan onderzoeken en begeleiden herbestemmingsprojecten van gebouwen van begin tot eind en schakelen tevens specialisten voor u in op het gebied van restauratie en onderhoud, subsidies, enz. De kracht van de rentmeesters van Witte Rentmeesters en Makelaars zit hem in de vakkennis en project coördinatie.

Deze projecten zijn mede mogelijk gemaakt door:

Provincie Gelderland, gemeenten Rozendaal, Bronckhorst en Voorst, Rijkdienst Cultureel Erfgoed, Nationaal Restauratiefonds en het Gelders Genootschap.